ایرسپراتور یا همان جدا کننده هوا جهت جدا کردن حباب‌های شناور در سیستم‌های موتورخانه‌ی گرمایشی بخار و سیستم‌های سرمایش با آب کاربردی اساسی دارد. شاید برای شما هم این سوال پیش بیاید که جدا کردن حباب‌های آب از این نوع سیستم‌ها چه اهمیتی دارد؟ و عملکرد ایرسپراتور به چه گونه است؟ در زیر با توضیح کارکرد سیستم به بررسی این مهم می‌پردازیم.
ایرسپراتور چیست و در چه سیستم‌هایی کاربرد دارد؟
ایرسپراتورها (Air seprator) به صورت عام به جدا کننده‌ها اعم از جدا کننده‌ی هوا از سیال مایع و جامدات از گاز گفته می‌شود. که معمولا به صورت خطی در سیستم قرار می‌گیرد. اما در حقیقت عملکرد ایرسپراتور به اینصورت است که جدا کننده‌ی هوا از سیال مایع و به جدا کننده‌ی جامد از سیال گاز است، که در برخی سیستم‌های دیگر استفاده دارد، که به آن Gas scruber یا Dirt seprator می‌گویند. مکانیسم جدا کننده‌ها به این صورت است که با قرار دادن یک سطح، استوانه یا اجسام متخلخل در مخزن ایرسپراتور، حباب‌های هوا را به تله می‌اندازد و هوای حاصله را به سمت بالای مخزن که ایرونت (Air vent) یا شیر تخلیه هوا تعبیه شده، هدایت و خارج می‌کند.
اجسام متخلخل در مخزن ایرسپراتور، حباب‌های هوا را به تله می‌اندازد و هوای حاصله را به سمت بالای مخزن که ایرونت (Air vent) یا شیر تخلیه هوا تعبیه شده، هدایت می‌کند.
نوع دیگر از سپراتورها که عملکردی مشابه عملکرد ایرسپراتور دارد و عملیات جداسازی اجسام را از گاز را انجام می‌دهند به اسم Gas scruber که این نوع، وظیفه‌ی جداسازی اجسام را از گاز دارند که شکل و مکانیسم آن در زیر آمده است.
عملکرد ایرسپراتور به این صورت است که اجسام متخلخل در مخزن، به تله می‌افتد. Dirt seprator یاGas scruber با ظاهر مشابه ایرسپراتور
سوال دیگری که اینجا مطرح است این است که این اجسام در سیال گاز از کجا پدید می‌آیند؟ در اثر سایش گاز به دیواره‌ی لوله‌ها و فرسایش آن، تکه‌های پوسیده از دیواره جدا شده و در مسیر سیال گاز قرار می‌گیرد که آن نیز دارای معایب متعددی برای سیستم دارد. در زیر معایب وجود اجسام در گاز و وجود حباب‌های هوا در سیال مایع را به تفصیل می‌شماریم.
وجود هوای اضافه (یا جسم جامد در مسیر لوله‌ی گاز) در مایعات چه مضراتی برای سیستم دارد؟
از معایبی که ایجاد می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وجود هوای اضافی باعث کاهش بهره‌وری و پایین آمدن عملکرد ایرسپراتور می‌شود
- سایش بیش از حد سیستم
- عدم توانایی کنترل دمای محفظه
- صدای بیش از حد سیستم
- عدم رضایت مشتری
پس از تعبیه با عملکرد ایرسپراتور تمامی مشکلات ذکر شده برطرف می‌شوند. به این صورت که بهره‌وری سیستم افزایش می‌یابد، سایش لوله‌ها و اجزای داخلی کاهش می‌یابد، دمای سیال تک فازی می‌شود و دمای آن قابل کنترل می‌شود و تا حد مورد نیاز اعمال می‌شود، صدای حاصله از برخورد حباب‌های متعدد گاز مانند آب در حال جوش به دیواره اصابت می‌کنند در ابعاد خیلی بزرگتر و همچنین ذرات جامد در لوله کشی گاز، آلودگی صوتی بیشتری ایجاد می‌کند که با این روش حذف می‌شود. و در نهایت با رسیدن به تمام این اهداف، رضایت مشتری حاصل می‌گردد.
جنس ایرسپراتور چیست؟
بالاترین عملکرد ایرسپراتور در صورتی حاصل می‌شود که جنس بدنه‌ی آن از لوله فولادی با مشخصه A53/A106 و یا استیل با مشخصه 304 و 316 است که به درخواست مشتری به صورت درزدار یا بدون درز ساخته می‌شود. پس از ساخت، بدنه‌ی داخلی دستگاه با رنگ اپوکسی پوشیده می‌شود که به عنوان عایق برای خوردگی و افزایش طول عمر نیز کاربرد دارد.
مکانیزم داخلی یا عملکرد ایرسپراتور به چه گونه است؟
آب با فشار مناسب از ورودی به درون مخزن ایرسپراتور وارد می‌شود و پس از یرخورد به بدنه‌ی استوانه‌ای وسط مخزن، باعث ایجاد گردآبه شده و تیغه‌های متخلخل داخل دستگاه باعث به تله افتادن حباب‌ها و ترکیدن و خارج شدن هوا از مایع می‌شود. به دلیل سبک‌تر بودن فاز گاز، حباب‌های ترکیده و گاز خروجی از آن به بالای سطح مایع می‌رود و در نهایت این گازهای مزاحم از طریق ونتیلاتور که در بالای سیستم تعبیه شده است از سیستم خارج می‌شوند.
برای بدست آمدن بهترین عملکرد ایرسپراتور باید در کجای سیستم موتورخانه اجرا شود؟
نحوه نصب این دستگاه در موتورخانه گرمایشی با سرمایشی متفاوت است. اما برای به دست آمدن بهترین عملکرد ایرسپراتور باید با ارتفاع از سطح زمین در مسیر لوله‌های موتورخانه قرار گیرد. در موتورخانه سرمایشی دستگاه ایرسپراتور در مسیر آب برگشتی چیلر قرار می‌گیرد و در موتورخانه‌های گرمایشی محل قرارگیری آن پس از دیگ آب گرم است. پایین دستگاه ایرسپراتور معمولا دریچه‌ای قرار گرفته که جهت بازرسی آن است و در صورتی قابل اطمینان است که ایرسپراتور در محل راه‌اندازی شود.
در موتورخانه سرمایشی دستگاه ایرسپراتور در مسیر آب برگشتی چیلر قرار می‌گیرد و در موتورخانه‌های گرمایشی محل قرارگیری آن پس از دیگ آب گرم است.